تماشای یک فیلم ، تماشای یک سیاست

چیزی که میخوام بگم رو با دو سه نفر دیگه هم مطرح کردم ، اما یه جوری نگاهم کردن که انگار دارم در موردِ گپ زدن با مریخیها براشون وراجی می کنم ،  در نتیجه برای جلو گیری از انفجارِ خودم ، گفتنیهام رو اینجا میریزم تویِ گوشِ شما . ..

چند وقت پیش فیلمِ میلیونرِ زاغه نشین ( Slumdog Millionaire ) رو دیدم ، که انصافاً لیاقتِ گرفتنِ اسکار رو داره ( اما نه هشت تا ) فیلم پر از بازیهای خوبه ، طراحی صحنه ، نورپردازی ، صدا برداری عالی هستن و از همه مهمتر کارگردانیِ خوبشه ، اما من خودم چون ویرایشِ ( Edit ) پر از فلاشبک رو دوست دارم از ویرایشش به شدت لذت بردم . .. اما اینا رو به عنوانِ مقدمه که بذاریم کنار ، میرسیم به زیرکیِ کارگردان و نویسنده و سیاستهای پنهانِ پشتِ فیلم . ..

اگه یادتون باشه وقتی فیلم تازه توی دنیا اکران شده بود ، سر و صداهای زیادی بلند شد از اینکه مردم همون منطقه ای که فیلم داستان شخصیتهاش رو از اونجا شروع میکنه اعتراض کردن که چرا محل زندگیشون رو به لونۀ سگ تشبیه کرده و از این جور صحبتها . .. اما به نظر من اینها همه بحثهای فرعی بودن که یا از قبل برنامه ریزی شده یا نشده برگذار شدن تا افکار عمومی دنیا و بخصوص مسلمانها نسبت به فیلم جهت گیری نکنن که دیدیم هم ، فیلم اکران شد و یک نفر هم (البته غیر از من که از فیلم خیلی خیلی هم خوشم اومده ) جهتی نگرفت . برای روشن شدن حرفم اول یه خلاصه از خطِ اصلیِ فیلم میگم :

داستان سر اینه که یه پسرِ جوون توی یه مسابقۀ تلویزیونی شرکت کرده که در اضای هر جوابِ درست یه مقدار پول میگیره که مقدار جایزه همینطور تصاعدی زیاد میشه تا به مبالغ میلیونی میرسه ، مجری از اول مسابقه هر سوالی که میپرسه ، پسر به خاطراتش پرتاپ میشه و با خاطره ای که از سوژه مورد سوال داره جواب رو میگه و ما توی رفت و برگشتهای پسر بین استودیوی مسابقه و خاطراتش ،زندگیِ پسر رو از کودکی تا همون سنِ شرکت تو مسابقه مرور می کنیم . ..

اما جالبه که پسر ، یه بچۀ مسلمانِ و یه برادر هم داره که از کودکی با هم هستن و دختری که از بچگی به جمعشون می پیونده و زیرکی عوامل از همینجا شروع میشه ، اسم پسر جمالِ و اسم برادرش سلیم ( S A L I M ) و ما میبینیم که جمال پسر سالم و خوبیه و سلیم از بچگی استعدادِ خلاف داره و آخر هم به همه راهی کشیده میشه ، ما می بینیم که جمال در طولِ زندگیش هرگز کار بدی نمیکنه ، فکر بد نمیکنه و هرگز گناهی انجام نمیده و  البته به عنوانِ یه بچه مسلمان هم نمی بینیم هرگز نماز بخونه ( حواستون هست که اسمش جمالِ به معنیِ زیبایی ) و از طرف دیگه سلیم رو می بینیم که هر کارِ بدی رو تو این 2 ساعتِ فیلم انجام میده ، خیانت میکنه ، قتل مرتکب میشه ، به عشقِ برادرش تجاوز میکنه . ..

و جالبه که از بینِ دو تا برادر ما سلیم رو می بینیم که توی یکی دو تا از صحنه های فیلم قبل از راهی شدن برای انجام یکی از خلافهاش نماز میخونه و دعا  میکنه ( دقت کنین که اسمش S A L I M هست که دقیقاً جا به جا شدۀ حروفِ کلمۀ I S L A M هست ) و هر ذهنی با دیدن فیلم این دو برادر رو دو نقطۀ مقابلِ هم می بینه و خیلی ساده میشه نتیججه گرفت که SALIM به عنوانِ نمادی برای ISLAM هرگز نمیتونه با جمال به عنوانِ نمادی برای زیبایی ، یکجا جمع بشه و ساده تر اینکه اسلام و زیبایی دو نقطۀ مقابل هم هستن و اگه دنبالِ اسلام هستین ، چیزی از زیبایی توش پیدا نمی کنین و یر عکس ، اگه دنبالِ زیبایی هستین ، سمت اسلام نرین . ..

حالا اینها رو بذارین کنارِ اسمِ فیلم که Slumdog Millionaire هست و توی فیلم هر کسی که میخواد به این بچه مسلمانها توهین کنه ، صداشون میزنه Islamdog ( به تشابه تلفظ و ادای کلماتِ Slumdog و Islamdog توجه کنین ) حتی مجری برنامه هم که نمادِ بی طرفی رو در فیلم به دوش داره ، از اواسطِ مسابقه که به جوابهای درست پسر شک میکنه و احتمالِ تقلب رو میده ، توی فواصل استراحت بارها و بارها اونو با همین کلمه صدا میزنه . ..

جالبه که این فیلم رو هالیوود نساخته ، اگرچه همه عوامل هالیوودی هستن ، از جمله کارگردان (Danny Boyle) که از چهره های هالیووده ، ولی اگه نظرِ منو بخواین هالیوود و سیاستگذارهاش با این کار از زیر فشارهایی که امکان داشت با درک معنای پشتِ فیلم بهشون وارد بشه ، خیلی زیرکانه شونه خالی کردن . ..

همه اینها موقعی نگرانم میکنه که میبینم کشوری که سالهای سال در آرامش زندگی کرده و من عاشقانه دوستش دارم ، چه خاکش رو ، چه مردمش رو از هر فرهنگ و نژاد و دین و طبقه ای ، توی یه فاصلۀ شش ماهه مورد یه حملۀ تروریستی دردناک و جگرخراش قرار میگیره که در نهایت تروریستها مسلمانهای افراطی معرفی میشن ، و در کمتر از شش ماه هم فیلمی با چنین مضمونی دربارش ساخته میشه و هالیوود هم 8 تا ( به یه معنا بیشترین تعدادِ اسکار در اون سالش رو ) اسکار بهش میده که این معنیش فقط قابلیتهای اثر نیست ، در اصل کاری که هالیوود میکنه اینه که سرُ دنیا رو به زور میچرخونه سمتِ فیلم و همه رو مجبور میکنه فیلم رو ببینن ، چون وقتی فیلمی شماره یکِ اسکار میشه ، بیننده هایِ غیر حرفه ای هم میگن اقلاً این یه دونه فیلم که بهترین فیلمِ اسکار هست رو ببینیم ، و با اینکار به طور تصاعدی بیننده های یه فیلم افزایش پیدا میکنه .

البته اگه نگاهِ افراطیِ منو بخواین میگم که این شروعِ تلافیِ کاریه که گاندی با انگلیس کرد و حالا انگلیسی که توی ضرب المثل میگن امروز کاری رو میکنه که پنچاه سال بعد نتیجه اش رو بگیره ، شروع کرده به تلافیِ ضربۀ کمرشکنی که گاندی با پشتیبانیِ ملتِ بزرگش به پیکرۀ بریتانیای کبیر ( به نظرِ من بریتانیای حقیر ) وارد کرد ، ضربه ای که هرگز از ذهنِ تاریخی بریتانیا و جهان محو نمیشه . ..

در کل امیدوارم بعد از اینهمه نشونه ای که دادم نگین دارم بد بینانه و با غرض قضاوت میکنم و در اشتباهم

از همۀ این حرفها که بگذریم ملتِ هند از نیمۀ دیگۀ قومِ آریا تشکیل شده و همون موقعی که آریاییها یه دستشون به فلاتِ ایران میان ، دستۀ دیگه به سمتِ هند میرن و شاید یه علتِ  اینکه من عمیقاً احساسِ علاقه و برادری نسبت بهشون دارم همینه . ..

امیدوارم آرامش و امنیت هرگز از این کشور نره و زیباییِ زندگیشون قربانیِ درگیریهایِ قومی و مذهبی نشه و مثل هزاران سالِ گذشته در صلح و صفا زندگی کنن ...

بابت وقت و حوصله ای که برای خوندنِ این پست گذاشتی ازتون ممونم و امیدوارم منو از نظریاتتون بی خبر نذارین . . .